Don BOSCO - Magazyn Salezjański

WYCHOWANIE - UWAGI PSYCHOLOGA. Niezbędna polskość

ks. Marek Dziewiecki

strona: 6

We współczesnej pedagogice rzadko uwzględnia się wychowanie patriotyczne. Dominujące media promują ideał „obywatela świata”, pozbawionego ojczyzny i tradycji narodowych. Tymczasem potrzeba wychowania patriotycznego wynika z faktu, że człowiek jest istotą społeczną i że jego rozwój wymaga włączenia w dwie najważniejsze wspólnoty, jakimi są rodzina i naród. Podtrzymywanie tradycji i wartości rodzinnych oraz narodowych zaspokaja ważne potrzeby psychiczne, zwłaszcza potrzebę tożsamości i integracji, a także potrzebę posiadania systemu wartości i aspiracji.

Słowo „patriotyzm” pochodzi od greckiego patriotes, czyli rodak. Patriota – to ktoś, kto kocha ojczyznę, kto wnosi wkład w jej rozwój, a w razie potrzeby gotowy jest do poniesienia dla niej ofiar. Patriotyzm przejawia się w pracy i działaniu oraz w poczuciu silnej więzi emocjonalnej, społecznej, kulturowej, religijnej z własnym narodem, z jego historią i tradycją, z jego wartościami i aspiracjami. Przeciwieństwem patriotyzmu są postawy skrajne: nacjonalizm i kosmopolityzm. Nacjonalizm polega na idealizowaniu i wywyższaniu własnego narodu, a to prowadzi do pogardy i nienawiści wobec innych narodów oraz do agresji i wojen. W naszych czasach „ideałem” staje się druga skrajność, czyli kosmopolityzm. „Kosmopolites” to „obywatel świata”. To ktoś, kto nie czuje więzi z ojczyzną i kto uważa, że żadna tego typu wspólnota nie jest w ogóle potrzebna.

W Europie emigranci z innych kontynentów zachowują swoją tożsamość narodową i więź z ojczyzną. Poprzez stroje, wiarę religijną i solidarność narodową przenoszą oni część ojczyzny do Europy. W tym samym czasie europejscy kosmopolici zatracają swoje korzenie, kulturę i świadomość narodową. Tymczasem tak, jak nie można kochać wszystkich ludzi na świecie, jeśli najpierw nie nauczy się kochać bliskich, tak też nie można być dobrym obywatelem świata, jeśli najpierw nie jest się dobrym obywatelem własnej ojczyzny. Patriotyzm chroni przed każdą skrajnością: przed fanatycznym wywyższaniem własnego narodu oraz przed lekceważeniem więzi z ojczyzną i jej tradycjami.

Ważnym przejawem patriotyzmu jest znajomość historii i kultury ojczyzny, tradycji i wartości narodowych, a także obecnych uwarunkowań społecznych i kulturowych. Czytanie publikacji na ten temat, rozmowy na temat tradycji i zwyczajów, znajomość postaw i dorobku poprzednich pokoleń Polaków, poznawanie życiorysów wyjątkowych rodaków, respektowanie świąt narodowych, znajomość dat i wydarzeń istotnych dla losów ojczyzny, to postawy, bez których patriotyzm nie jest możliwy. Dany naród jest silny siłą swoich rodaków. Miłość do ojczyzny pobudza dojrzałą dumę narodową, a ta z kolei mobilizuje do podejmowania trudu osobistego rozwoju i samowychowania. Biedna i zagrożona jest ta ojczyzna, w której znaczna część obywateli to egoiści, ludzie skorumpowani i szukający jedynie własnego zysku. Zagrożony jest też ten naród, w którym rodziny są nietrwałe, rozbite, biedne materialne czy duchowo. Silna rodzina jest fundamentem silnej ojczyzny. Istnieje ścisły związek między sytuacją obywateli a sytuacją ojczyzny. Ten fakt najlepiej sobie uświadamiamy wtedy, gdy naród traci niepodległość. Nadal jeszcze ponosimy bolesne konsekwencje krzywd, jakich doznała nasza Ojczyzna w ostatnich dwustu latach historii (rozbiory, okupacja hitlerowska, dyktatura komunistów).

Troska o ojczyznę jest nie tylko troską o los rodaków, ale także troską o los nas samych i naszych bliskich. Jest też pozytywnym wkładem w rozwój i dobro innych narodów. Jan Paweł II upewnia nas o tym, że „człowiek swoją głębszą tożsamość ludzką łączy z przynależnością do narodu, swoją zaś pracę pojmuje także jako pomnażanie dobra wspólnego wypracowanego przez jego rodaków, uświadamiając sobie przy tym, że na tej drodze praca ta służy pomnażaniu dorobku całej rodziny ludzkiej” („Elementarz Jana Pawła II dla wierzącego, wątpiącego i szukającego”, WL Kraków 2001).

Archiwum

WYCHOWANIE - UWAGI PSYCHOLOGA. Niezbędna polskość